باریجه

باریجه صمغ رزینی است که از گیاهی بنام Galbanum گرفته میشود. این گیاه در دنیا بنام ایران ثبت شده و باریجه ایران معروفیت بین المللی دارد و در سال 1884 در نواحی شمالی ایران بنام فردی موسوم به Buhse به ثبت رسید و نامگذاری شد. این گیاه در ارتفاعات بالای 2000 متر و در شیبهای شمالی میروید و در استانهای مازندران، تهران، خراسان، آذربایجان، سمنان، لرستان و اصفهان پراکنده شده است. برای برداشت از اواخر خرداد تا اوائل مرداد پای ریشه را تمیز کرده و پوسته را تیغ زده تکه برداری میکنند. هر گیاه به مرور بین 50 تا 150 گرم صمغ ایجاد میکند.

از این صمغ قبلا برای ضد عفونی آب قنوات و مصارف پزشکی استفاده میشد. اما امروزه بیشترین استفاده آن در صنعت عطر و چسبهای مخصوص چسباندن الماس می باشد. اسانس باریجه از تقطیر بخار صمغ بدست اومده و بویی تلخ ، سبز، تازه ، خاکی و در بعضی از انواع چوبی دارد. برای درک بهتر بوی باریجه عطر Chanel No 19 را تست کنید. اولین چیزی که به مشام میرسد یک بوی سبز و زمینی است که از اثر باریجه بدست میاید. از این روغن ، بخصوص برای دادن نت سبز به گروههای عطری فلورال و چیپق (Chypre) استفاده میگردد. 
عطرهایی با بوی سبز نظیر موارد زیر ازباریجه استفاده کرده اند:

Guerlain Vol de Nuit

Ralph Lauren Safari

 Guerlain Chamade

 Serge Lutens Iris Silver Mist 

 Chanel N°19  

مفاهیم جدید در عطر سازی - شرحی بر رایحه Red +MA از برند Blood Concept

امروز با تجربه های مدرن و نامانوس دنیای عطر، که انتزاعی ترین نوع زیبایی حساب میاد، امکان تجربۀ این مقوله به مراتب قریب به وقوعتر شده و Red +MA (پلاسمای قرمز) دال این قضیه میتونه باشه. عطری که به راحتی میشه ناعطر یا ضد عطر معرفیش کرد. البته من با ناعطر موافقترم چون ضد عطر یه جورایی کلا پاک کنندۀ عطره انگار.

برند ایتالیایی Blood Concept که فقط چند سال از عمرش میگذره تو سال 2012 این عطر رو وارد بازار کرد و از همون اول این عطر منتقدایی داشت و کسایی که بنا به هر دلیلی فقط تو بوق و کرنا کردن که این کار هنری هست. خود منم اولش قبول داشتم که خیلی هنری هست اما بعد که با کارهای دیگه آشنا شدم دیدم هنر تو بطن بو نهفته هست نه تو کانسپت و ایدۀ کار. هر چی باشه عطر یه مقولۀ انتزاعی هست و تو فیزیک جامدات سهمی نداره برای همین هرچقدر هم توش فرو بریم و کنکاو کنیم هنوز نمیتونیم یه عطر رو فکس بفرستیم! به همون میزان مسخره هست که من این عطر رو بزنم و تو خیابون جار بزنم که ایدۀ این کار چیه تا مردم وقتی بوش میکنن فرار نکنن.
ایدۀ کار Blood Concept از گروههای خونی و تکامل بشری گرفته شده که .... ای بابا ول کنید اصلا چه اهمیتی داره جزئیاتش! بحث دقیقا سر اینه که چطوری به این عطر نگاه کنی؟ اگه بگیم عطر برای خوشبو بودن هست خب این عطر کلا زیر سوال میره. اگه بگیم جنبۀ هنری داره مثل "چشمه" اثر مارسل دوشان هنرمند دادائیست، خب از اونجایی که قابلیتِ زیبایی شناسیِ تعریف شده رو نداره پس فروش هم نداره بنابراین نیازی نبود اینهمه تولید کنن! 100 تا تولید میکردن یه سری طرفدارای هنری میومدن میخریدن میذاشتن تو خونه هاشون. ‎pacman emoticon‎ ‎pacman emoticon‎

عطرای Blood Concept در کل برای مخاطب عام ساخته نشدن، یه هیچ وجه. یه سری آدمهای خاص که معمولا تو کار مد هستن، تیپ های آوانگارد که تو هر جای دنیا آوانگارد هستن ممکنه این عطر رو استفاده کنن.

حالا بحث رو اینطوری شروع کنیم: از کدوم دید ببینیم؟
اول دید هنری عطر رو ببینیم. خب کانسپت کار همونطور که قبلا هم گفته بودم خیلی جالبه که اشاره به اصل بشر میکنه؛ خون. و این رو با اکوردهای سینتتیک سر هم میاره. اکورد خون، اکورد شیر، اکورد فلزی، نت آلدهیدی، اکوردهای چوبی و ادویه ای. آنتوان لی جانوری هست که ا پس این کار حسابی برمیاد. فقط یه مسئله ای وجود داره. من ممکنه بتونم عطر با بوی خدا بسازم، یا بوی سیاره ناهید، یا مثل این با بوی خون و شیر و .... اما واقعا چه نیازی هست که با بوی خون عطر بسازیم وقتی میدونیم که این عطر ناخوشایند هست. همین کانسپت رو اگه یه برند معمولی مثل گوچی میزد باید برای ابد در دکان رو تخته میکرد چون سیل منتقدا بود که میخواستن بهش حمله کنن ‎pacman emoticon‎ اما یه برند نیش یهویی میاد بیرون با شیشه های خوشگل و قیمت گزاف و کلی ناز و عشوه و همه هم کانسپت رو تشویق میکنن. مشکل سر ایده نیست. هر کسی آزاده هر ایده ای بده؛ مشکل سر اینه که ایده تا چه حد اصیل هست و تا چه حد به محتوای عطر وابسته.
برگردیم سر اون یکی نگرش که بحث زیبایی شناسی هست. اساسا این مفهوم زیبایی فقط ثانیه هایی قبل از انهدام زمین تو 4 میلیارد سال دیگه توسط یه کسی که تو اون لحضات داره فکر میکنه کشف میشه و حتی به زبان هم نمیاد و دنیا نابود میشه .  این مفهوم زیبایی فقط تو محتوای متن هر بحث ممکنه تعریف پیدا کنه.

یه زمانی با دوستی بحث میکردیم دربارۀ رایحه. میگفت اگر به ما تو کودکی یاد نداده بودن که بوی مدفوع بده و بوی رز خوبه ما نمیتونستیم تشخیص بدیم که چه بویی بده و چه بویی خوبه. در واقع بوی محیط پیرامون رو با هویت فیزیکی اجسام تعریف میکنیم. مدفوع کثیفه پس بوش هم بده. گل زیباست پس بوش خوبه. اما مثلا مشک چی؟ مشک که بوی چرک و نمور و ادرار گونه داره به همون قدرت که بوی سکسی و جذاب داره، چی؟ یا بوی قوی گلهای ایندولیک که بوی شدیدشون شبیه بوی مدفوع میشه و بوی رقیقشون خوبه؟ بوی کافور؟ پس باز این تعریف هم به بن بست میخوره. بنابراین انتظار معجزه نمیره که عطر برای همه خوشایند باشه. چنین چیزی ممکن نیست. اما یه چیزی ممکن و محتوم و مقطوع هست! گیرم، من تحت تاثیر رویوهای دیگران، اخبار و ویدئوهای این عطر قرار گرفتم و نتونستم درک درست و پاکی ارائه بدم. در عوض این عطر رو روی دو نفر دیگه هم تست کردم بدون اینکه حتی اسم عطر رو بدونن! طفلکی ها ترسیده بودن که نکنه اسیدی چیزی باشه. به هر کی نشون بدین جا میخوره و پس میزنه! بنابراین بدون پیش زمینه در مورد بو هم این عطر بد هست.

حالا اصلا بریم خود عطر رو ببینیم چطوری هست. با بوی بسیار تیز و چرب شیر مانند و بوی خون شروع میشه. حسی مرموز و خیلی روشن داره. سفید و شیری با بوی غالب خون و آلومنیوم و آلدهید. این بو به قدری مشمئزکننده هست که نمیتونم شروع عطر تا 15 دقیقۀ اولش رو برای بیشتر از یک یا دو ثانیه تحمل کنم. فقط دلم میخواد این رو بو کنین و ببینین من چی کشیدم تا در مورد این شرح نوشتم . خدا رو شکر این برند کلا خط تولیدش رو داره میبینده و این عطر رو هم کلا مقطوع النسل میکنه! قراره با کانسپتی جدید وارد بشه. امیدوارم این سری در بارۀ روده و معده نباشه!

نگارنده: کیوان مشهدی

کهربا

کهربا در واقع به صمغ فسیل شده گیاهان گفته میشه. در حدود 90 درصد کهربای دنیا از منطقه Königsberg روسیه استحصال میشه.

آیا عصاره ای بنام اسانس کهربا وجود داره؟ آیا فرم مقطری از کهربای واقعی فسیل شده در دسترس است؟ خیر، قطعا نیست. بویی که ما به عنوان کهربا میشناسیم کاملا ساختگی است . وقتی کهربا سوزونده بشه بویی شبیه بوی درختان کاج ایجاد میکنه. شما در لیست مواد افزودنی به عطرها کهربا را مشاهده میکنین اما چنین چیزی وجود خارجی ندارد.

بطور ساده و کلی این رایحه، ترکیبی از benzoin ، لادن (لابدانوم) ، و وانیل است . البته در نسبتهای بکار رفته بایست دقت کرد: ( سه قاشق چای خوری benzoin ، سه چهارم قاشق چای خوری لادن ، و بطور قابل توجهی کمتر از ½ قاشق چای خوری وانیل . ) در صنعت عطرهای طبیعی، این نسبتها به شکل بالا ثابت نیست و عطرسازها میتونن با سلیقه خودشون یه مقدار فرمول رو دستکاری کنن بسته به اینکه چه بویی رو میخوان ایجاد کنن. گاهی بجای وانیل از لوبیای تونکا نیز استفاده می شود. به نظر بعضی از عطرسازها، استفاده از تونکا رایحه رو خیلی بیشتر به کهربا نزدیک میکنه. هر چند مردم هم نمیدونن در نهایت چی توی عطر استفاده شده و این یکی از نکات منفی صنعت عطرسازیه که دنیای عطر بتدریج بی روحتر و بیروحتر میشه. در دنیای عطر حدود 250 ماده طبیعی و مصنوعی وجود داره که میتونه رایحه کهربایی رو تو لایه های اولیه تا هشتم خودش ارائه بده. عطر ساز با توجه به اینکه اون رایحه با چه مواد و روایح دیگه ای باید ترکیب بشن و در کجا خودشونو نشون بدن میتونه از اونها استفاده کنه. لیست این مواد اولیه رو میتونین اینجا ببینید.

یکی از عرضه کنندگان عصاره کهربا در شرکتی بنام Eden Botanicals توضیح میده که در محصولشون بعنوان عصاره کهربا موارد زیر استفاده شده: عصاره کهربا، عصاره تیره کهربا بطور اضافه، چوب صندل ،لابدانوم، اسانس نعناع هندی، اسانس خس خس ، روغن آفتابگردان، و روغن جوجوبا .

در نهایت هر فرمولی میتونه بکار گرفته بشه تا یه بوی گرم، مُشک مانند، غنی و عسلی، و همچنین تا حدودی شرقی و خاکی به نام "کهربا" ایجاد بشه.

از عطرهایی که رایحه کهربا را بازسازی می کنند میشه از موارد زیر نام برد:

Versilia Vintage Ambra Mediterranea, Profumi del Forte 

 02L`Air du Desert Marocain, Tauer Perfumes

L’Ambre des Merveilles, Hermes

Ambre Sultan, Serge Lutens

Amber Absolute, Tom Ford 

Ambre, Mona di Orio

مجموعه شخصی

بخشی از یک مجموعه شخصی عطر 

مصاحبه با داون _رز (3)

Dawn Spencer Hurwitz عطار و مالک برند DSH ، عطرای زیادی با رز درست کرده و Dirty Rose اش معروف و پر فروشه. امیدوارم مصاحبه من با وی در ارتباط با نقش گل رز در عطرسازی مورد توجهتون قرار بگیره:

من: سلام داون. میدونم سرت شلوغه و وقتت تنگ. منتهی چند تا سوال درباره رزها داشتم  و ممنون میشم توضیحات تو رو دربارشون داشته باشم.

داون: ممنون که تو این زمینه به یاد من افتادی. خوشحال میشم اگه بتونم کمکی بکنم.

س: در میون صدها واریته مختلف رز که در دنیا وجود داره کدوماشون تو عطاری استفاده میشن؟

ج: در واقع امروزه تعداد کمی از اونها استفاده میشن. گرچه بطور سنتی rosa damascena و rosa centifolia از کشورهای مختلفی بکار گرفته میشوند. به محصول فرایند تقطیر بخار گل رز rose otto / attar و به محصول فرایند استخراج محلول مایع اون rose absolute گفته میشود، که هر یک از این فرایندها با واریته های مختلف استفاده شود روغنی با رایحه و خصوصیات بسیار متفاوتی تولید میکنه. گونه (Bulgarian rose (damascena بعنوان با کیفیت ترین رز شناخته میشه ، هر چند روغن رز فرانسه (French (centifolia بسیار با کیفیته و نسبتن کمیاب تر هم هست. روغنهای (Turkish (damascena و (Moroccan (centifolia هم خیلی خوب و عالی هستن. رزهای (Egyptian (centifolia و (Indian (varied genus هم روغنهای با کیفیتی دارن.

گونه دیگری که این روزها استفاده ازش داره افزایش پیدا میکنه اسانس تقطیری رز سرخ (rosa gallica) هستش که بنام apothecary rose هم معروفه. این گلها از روسیه و مولداوی (Moldava) میان.

س: تفاوت رایحه بین این گونه های رز چطوری هستن؟

ج: روغن Rose Otto / Attar - damascena معمولن بوی سبکتر، شیرینترو گاهی با زوایای سبز تری دارن از گونه ای که در بعضی از رایحه های مخمرها هم وجود داره.

روغن (Rose absolute (damascena عمیقتر و نافذ تره و زوایای واکسی- عسلی بیشتری داره و رایحه غنی تر و رسیده تری ایجاد میکنه.

روغن (Rose absolute (centifolia گاهی بوش در مقایسه با گونه damascena میتونه بیشتر ادویه ای- دودی بشه و بسته به کشور تولید کننده اش زوایای مربایی- میوه ای (مراکش) ، و یا بنفشتر (هندی) داشته باشه.

گونه های rosa gallica otto / attar مشابه damascene هستند منتهی من تو اونها زیر نتهایی از شمعدونی و شکلات هم پیدا کردم و حس میکنم.

س: هر کدوم از این رز ها رو چطور بر اساس بوهاشون میتونی بشناسی و تشخیص بدی؟

ج: همونطور که گفتم اونی که سبکتر و سبزتره بدون اون ابعاد غنی و واکسی- عسلی که ابسلوتها دارن مربوط به damascena otto / attar میشه. روغن Centifolia معمولا از طریق استخراج حلال مایع بدست میاد و ابسلوت هست و به زبون خودمانی اگه بخوایم بگیم ابعاد مربایی- میوه ای و یا ادویه ای-دودی داره به همراه احساس غنی و عسلی بودن رز.

س: میدونی سوالی که برام مطرحه اینه که چطور تصمیم میگیری تا اینکه چه گونه ای از رز رو تو عطرت استفاده کنی، یعنی منظورم اینه هر گونه رز با بوی مخصوص خودش برای بیان چه نوع احساساتی مناسبه؟

ج: خوب، این بستگی به روش و سبک عطر و داستانی که میخوای بگی داره. اگه بخوای راجع به یک فضای سبکتر و تازه و با روح بیشتری صحبت کنی معلومه که rose otto بیشتر مناسبه. اما اگه بخوای یک فضای عمیقتر و شرجیتر از رز رو به تصویر بکشی استفاده از ابسلوت مناسبتر خواهد بود. اگه بخوام صادق باشم من در خیلی از طرح هام از بیش از یک نوع رز طبیعی استفاده میکنم. در واقع من احساس کامل رزی رو که میخوام ، با اضافه کردن رزهای متفاوت بوجود میارم. اینطوریه که میتونم یک اثر سه بعدی با تموم زوایا و ریز نتهای مورد نظرم بوجود بیارم. من همچنین دارم رز پرورش میدم و رایحه گلهای زنده اونا رو مطالعه میکنم تا بتونم تفاوتهای رایحه های گونه های مختلف رز در طبیعت رو بفهمم. وقتی میخوام از رز تو کارهام استفاده کنم برای تصمیم گیری به این مطالعاتم هم نگاهی میندازم.

من: ممنون از توضیحات کامل و همه جانبه ات.

رز (2)

یک چیز دیگه! اگه فکر کردید که یک عطرساز مثلا برای ایجاد بوی رز فقط محدود به همون مواد و اسانسهای طبیعی هستش که جلسه قبل گفتم سخت در اشتباهید. مواد مصنوعی وجود دارن که مستقیم یا غیر مستقیم بوشون یادآور بوی رز هست و هر کدوم کامل یا جنبه هایی از رایحه رز رو باز پروری میکنن.

شاید کنجکاو شده باشین که چه موادی این خواص رو دارن؟ به لیست زیر یک نگاهی بندازین و خواهید دید که چقدر دست عطرساز برای ایجاد رایحه رز بازه! هر کدوم از این مواد توسط یک یا چند شرکت مختلف تو دنیا تولید میشن و برای تولید رایحه در صنایع عطرسازی، بهداشتی و غذایی به فروش میرسن.

Citronellol
Damancenones
Damascones
Dimethyl benzyl carbinyl acetate
Dimethyl octanol
Diphenyl methane
Diphenyl oxide
Geraniol
Geranyl acetate
Geranyl benzoate
Geranyl butyrate
Geranyl formate
Phenoxaflor
Phenoxanol
Phenyl ethyl acetate
Phenyl ethyl alcohol
Phenyl ethyl iso butyrate
Phenyl ethyl phenyl acetate
Phenyl ethyl salicylate
Rhodinol
Rhodinyl acetate
Rose oxide
Tri choloro methyl phenyl carbonyl acetate

رز (1)

رز یک گیاه قدیمیه که کاشتش از حدود 5000 سال قبل از چین آغاز شده و بعنوان نماد عشق و لذت در دنیا شناخته میشه و تا کنون بیش از 150 گونه مختلف از اون در دنیا بدست اومده و پرورش داده میشه. رزِ مُشکی یا (Rosa moschata) یکی از گونه های اولیه رز هست که جد بسیاری از گونه های جدید بشمار میره . رز فرانسوی یا (Rosa gallica) زمانی بطور وحشی در اروپا و آسیا رشد میکرد. رز دمسک (Rosa damascena) یک گونه ابتداییه که از رز فرانسوی بدست اومد. رز سفید (Rosa alba) بعدها از ترکیب گونه های بالا ایجاد شد. و گونه Rosa centifolia یا Rose de Mai به رز کلمی معروفه که دارای گلبرگهای فراوانه. گونه رز چینی یا Rosa chinensis بعد ها به Tea rose تبدیل شد و خصوصیات منحصر بفردی رو به رزهای اروپایی بعدی اضافه کرد مثل گلدهی متناوب و سبز بودن همیشگی. تقریبا تموم گونه های جدید از نوع چینی بدست اومده اند. 
اسانس رز نه تنها به تنهایی بعنوان قلب یک عطر میتونه به عمق و سرزندگی رایحه کمک کنه بلکه گاهی بعنوان اصلاح کننده ، گرد کننده و نرم کننده رایحه ازش استفاده میشه. اصلیترین گونه هایی که در عطر سازی از اونها استفاده میشه شامل: damask rose ، Apothecary’s or French rose ،Rose de mai ، white rose، China و Musk rose میباشد. در بدست آوردن اسانس یا گلاب اون خیلی سعی میشه تا کل رایحه بدست بیاد. 

از صبح خیلی زود تا حدود 10 صبح از گلهایی که تازه شکفته شدن چیده شده در ظرفی سرد گذاشته میشن و بعد که به اندازه کافی غنچه جمع شد اونها رو تقطیر میکنن. هر 3000 تا 4000 کیلو گرم گلبرگ رز حدود 1 کیلو اسانس رز میده و واسه همین این اسانس خیلی گرونه. از روش حلال مایع هم میشه اکسترکت رز رو بدست آورد که اسانس بدست آمده 10 برابر بیشتر خواهد بود. در عطر سازی بیشتر از دو گونه خیلی گران از اسانس رز استفاده میشود: Rose de Mai که بویی شیرین، عمیق و قرص و محکم داره و یک رگه هایی از عسل و ادویه هم در اون احساس میشه و بیشتر تو فرانسه و مراکش کاشت میشه و نوع دوم Rosa damascene هستش که بیشتر تو ترکیه و بلغارستان بدست میاد و ازش گلاب هم زیاد میگیرن. یک رایحه بسیار عمیق، غنی و گرم کمی ادویه ای و البته عسلی داره. در واقع بوی خیلی واقعی از رز قرمز رو ارائه میده. این رز وقتی رقیق میشه تازه تبخیرش راحتتر صورت میگیره و پخش بوش بهتر میشه. 
گونه Musk rose یک بوی زمینی و خاکی و مُشکی داره و بسیار نادره. گونه نادر Taif roses که در عربستان کشت میشه احتمالن گونه ای از damask rose هستش. اونها صورتی رنگن و خیلی عطر زیادی دارن. خیلی وقتها اسانسهای رز رو بخاطر قیمت گرونشون و همچنین گاهی بعنوان تقلب با اسانس گیاهان دیگری که بوی مشابه دارن قاطی می کنن. مثلن شمعدونی و همچنین palmarosa که گونه ای علفه و به شمعدونی هندی هم معروفه . البته وجود ناخالصیها رو از روشهای آزمایشات شیمیایی و ... میشه تشخیص داد منتهی کار افراد خبره و با دستگاههای مخصوص به خودشه. 
از عطرایی که توش رز بکار رفته میشه از

 Mogador Keiko Mecheri

Kashan Rose Different Company

Rose Absolue Annick Goutal

 Persian Rose Pacifica
American Beauty (Rose No. 1) DSH Perfumes 

Le Parfum Couture M. Micallef

و PHI Une Rose de Kandahar Tauer Perfumes 
نام برد.

روش‌های تهیه مواد معطر (3)

نام رایحه‌های استخراج شده

به رایحه‌های استخراج شده از روشهای بالا بطور کلی "اسانس" (Essntial oils) گفته می‌شود. در صنعت عطرسازی زبان دقیقتری وجود دارد تا منبع، خلوص و تکنیک استخراج یک اسانس را شرح دهد. از این مواد استخراج شده، فقط ابسولوت، اسانس، و تنتورها بطور مستقیم در فرمول بندی عطرها استفاده می‌شوند.

ابسولوت:

 مواد معطری هستند که از طریق خلوص پماد و یا کنکریت و با استفاده از اتانول بدست می‌آیند. با استفاده از یک ترکیب آب دوست مانند اتانول، بدون حل کردن ملکولهای مواد غیر معطر مومی، بیشتر ترکیبات معطر از مواد مومی شکل استخراج می‌شوند. ابسولوت‌ها به شکل یک مایع روغنی دیده می‌شوند.

کُنکریت:

مواد معطری که با استفاده از روش استخراج با حلال با هیدروکربنهای فرار، از مواد خام بدست می‌آیند. کنکریت‌ها بعلت سهولت حل شدن ترکیب‌های آب گریز در حلال‌ها، حاوی مقدار زیادی موم هستند. به همین دلیل کنکریت‌ها در مراحل بعدی با استفاده از روش تقطیر و یا استخراج با حلال اتانول بیشتر تصفیه می‌شوند. کنکریت‌ها موادی مومی شکل و یا جامد‌های رزینی یا روغن‌های غلیظ مایع می‌باشند.

اسانس:

 مواد معطری که از طریق روش تقطیر و یا پرس سرد از مواد خام بدست آمده و به شکل مایع روغنی دیده می‌شوند. گاهی اوقات به مواد بدست آمده از روش پرس سرد، روغن پرس گفته می‌شود.

پماد: چربی جامد معطری که از روش استخراج با روغن‌های جاذب بدست می‌آید، پماد گفته می‌شود، که ترکیبات معطر در مواد خام در آن به چربی حیوانی جذب می‌شوند. پماد‌ها بشکل مواد جامد روغنی و چسبناک دیده می‌شوند.

تنتور:

به مواد معطری که مستقیم از طریق شناور کردن مواد اولیه در اتانول بدست می‌آیند. تنتورها به شکل مایع رقیق دیده می‌شوند.

محصولاتی که از روشهای گوناگون استخراج می‌شوند به نام‌های مختلفی معروفند حتی اگر منابع اولیه شان یکی باشد. برای مثال، شکوفه‌های بهار نارنج که تحت فرآیند استخراج با حلال قرار می‌گیرند، محصولاتی بنام "ابسولوت بهار نارنج" می‌دهند اما اگر از روش تقطیر اسانس گیری شوند به محصول آن "روغن نرولی"(neroli oil) گفته می‌شود.

روش‌های تهیه مواد معطر (2)

تقطیر
یک روش معمول در تهیه ترکیبات معطر از گیاهانی نظیر بهار نارنج و گل رز می‌باشد. در این روش، مواد خام حرارت داده شده و مواد معطر از طریق میعان بخار بوجود آمده بدست می‌آیند.

تقطیر با بخار آب

بخار آبی که از جوشاندن آب ایجاد می‌شود از مواد خام عبور داده شده و مواد معطر فرار را جدا می‌کند. میعانات بدست آمده از تقطیر در بالن فلورنس جمع آوری می‌گردد. اینکار باعث می‌شود تا آب به آسانی از روغنهای معطر جدا شود. آب بدست آمده از میعان که مقداری مواد معطر در خود دارد به هیدروسُل معروف بوده و گاهی فروخته می‌شود. این روش استخراج برای منابع گیاهی تازه مانند گل، برگ و ساقه‌ها بسیار مرسوم می‌باشد.

تقطیر خشک/تقطیر تخریبی

در این روش مواد خام بطور مستقیم و بدون حلال نگهدارنده‌ای مانند آب در ظرف تقطیر حرارت داده می‌شوند. ترکیبات معطری که با حرارت زیاد بدست آمده‌اند اغلب تحت تاثیر فرآیند گرماکافت بدون آب قرار گرفته و ترکیبات معطر دیگری را بوجود می‌آورند. این روش برای استخراج ترکیبات معطر از کهربا و رایحه‌های چوبی که در آنها حالت سوختگی مد نظر باشد بکار گرفته می‌شود.

تقطیر جزء به جزء

با استفاده از برج تقطیر اجزاء مختلف تقطیر شده از یک ماده بطور انتخابی می‌توانند جدا گشته تا بوی محصول نهایی را بهبود ببخشند. اگر چه این روش بسیار گران تمام می‌شود، اما گاهی برای حذف بوهای نامطبوع از مواد، بکارگرفته می‌شود تا عطر ساز را در کنترل فرآیند ترکیب عطرها کمک نماید.

پرس سرد
برای تهیه روغن در این روش مواد خام تحت فشار و پرس قرار می‌گیرند. از میان تمام مواد خام موجود، این روش فقط برای استخراج روغن‌های معطر پوست میوه مرکبات استفاده می‌شود، چراکه روغن موجود در آن به اندازه‌ای زیاد است که استفاده از آن را بطور اقتصادی ممکن می‌نماید.

استخراج بوسیله روغن‌های جاذب
در این روش مواد معطر جذب یک چربی و یا موم جامد شده و بعد بوسیله اتانول روغنهای مطر از آنها جدا می‌گردند. این روش وقتی بکار می‌رود که بعلت تغییر ماهیت روغنهای معطر، بعلت وجود حرارت بالا، از روش تقطیر نتوان استفاده کرد. این روش امروزه بعلت هزینه‌های گزاف آن و وجود روش‌های مؤثرتر دیگر، بطور معمول استفاده نمی‌شود.

تاریخچه عطر

هنر عطر سازی در زمان باستان از میان رودان و مصر شروع شده و درایران و روم باستان توسعه پیداکرد. اولین شیمی دان ثبت شده در دنیا زنی بنام تاپوتی می‌باشد، یک عطر ساز که طبق لوحه‌های خط میخی در هزاره دوم قبل از میلاد در میان رودان می زیسته‌است.

در سال ۲۰۰۵،باستان شناسان آنچه که تصور می‌شود قدیمی ترین عطر جهان می‌باشد را در پیرگوس، قبرس کشف کردند. این عطرها قدمتی بیش از ۴،۰۰۰ سال دارند. در این مجموعه حداقل ۶۰ دستگاه تقطیر، کاسه برای مخلوط کردن، قیف و بطری عطر در یک کارگاه ۴۳،۰۰۰ فوت مربعی (۴،۰۰۰ متر مربعی) کشف گردید. در زمان‌های قدیم مردم با استفاده از گیاهان و ادویه جاتی مانند بادام، گشنیز، گل تلفونی (مورد سبز)، رزین رسته مخروطیان، ترنج، و همچنین انواع گل عطر تولید می کرده‌اند.

در اواخر هزاره چهارم پیش از میلاد در سیلک کاشان غیر از ظروف سفالین بعضی تُنگ‌های کوچک از مرمر که گویا مخصوص نگهداری عطر بود در حفریات سیلک پیدا شده است و همچنین مقداری آئینه مسی جهت آرایش به دست آمده است.

درقرن نهم میلادی ابویوسف کندی شیمیدان عرب، کتابی درباره عطرها به نام شیمی عطر و تقطیر نوشته‌است. این کتاب شامل بیش از یک صد دستور برای تهیه روغنهای معطر، مرهم‌ها، عرق‌های گیاهی و جایگزینهایی برای داروهای پر هزینه می‌باشد. به علاوه در این کتاب ۱۰۷ روش و دستور العمل برای عطر سازی و ساخت تجهیزات مربوطه، از جمله انبیق، شرح داده شده‌است.

ابن سینا فرآیند عصاره گیری از گل با استفاده از روش تقطیر را که امروزه بطور معمول استفاده می‌گردد معرفی کرد. اولین تجربه او با گل رز بوده‌است. از زمان این کشف، عطر از مخلوطی از روغنها، گیاهان و یا گلبرگ‌های خرد شده که یک ترکیب قوی معطر را بوجود می‌آورند به دست می‌آید. از این میان گلاب بلافاصله میان مردم محبوب شد. مواد اولیه و تکنولوژی تقطیر در کشورهای شرقی به طور قابل توجهی صنعت عطر سازی و پیشرفت‌های علمی و بخصوص شیمی را در غرب تحت تاثیر قرار داده‌اند.