قابل توجه علاقمندان به عطرسازی

تکنولوژی فضای فوقانی

تکنولوژی فضای فوقانی یا Headspace technology  روشی است که در دهه 1980 میلادی توسعه پیدا کرد. با این روش میتوان ملکولهای بوداری را که در فضای اطراف یک ماده پراکنده هستند ، آنالیز کرده و بدست آورد. معمولا شی مورد نظر یک شی بودار، نظیر گل، گیاه یا مواد غذایی می باشد. روشهای مشابهی نیز برای تحلیل مواد بودار موجود در فضای مکانهای مورد توجه ما نظیر قهوه خانه ها، گلفروشی ها، آسیاب و ... استفاده میگردد. بعد از تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از این ابزار، یک عطرساز میتواند بوی این اشیا یا مکانها را بازسازی و شبیه سازی کند. 

این ابزار یک حباب شیشه ای دارد که ملکولهای رایحه ماده رو با پمپ خلا به دستگاههایی که بو رو تجزیه میکنند مثل کراماتوگرافی گازی یا طیف سنجی جرمی میفرستد. بعد یکسری نمودار تو یک نوار پرینت میشن که پیکهایی داره. این پیکها در واقع ملکولها رو نشون میده. متخصصین شیمی تجزیه با اون تشخیص میدن چه ملکولهایی تو اون فضا وجود داشته است.

یکی از اولین پیشگامان این تکنولوژی Roman Kaiser از شرکت ژیوادان بود که با استفاده از این تکنولوژی رایحه جنگلهای بارانی حاره ای را شبیه سازی کرد. این روش باعث شد تا بتوان در مقیاس گسترده ای رایحه گلها را بصورتی که چیده نشده اند بصورت طبیعی آنها بازسازی کرد. 

از برندهای عطرسازی که بطور گسترده از این روش استفاده میکند میتوان از Demeter Fragrance Library نام برد. برای بازسازی رایحه گل مگنولیا در ساخت عطر Eau de Magnolia از برند Editions de Parfums Frédéric Malle نیز از این تکنولوژی استفاده شده است.

مواظب بعضی از اسانسها در تابستان باشید

بعضی از اسانسها بخصوص مرکباتی ها باعث میشوند تا پوست در برابر اشعه فرابنفش (UV) بسیار آسیب پذیر باشد. به این پدیده Phototoxicity یا Photosensitization گفته میشود. آفتاب سوختگی و تغییر رنگ پوست از جمله این عوارض است.  اسانس اغلب مرکبات که از روش پرس سرد بدست می آیند همچون نارنج، ترنج، گریپ فروت، لیمو و همچنین اسانسهای اوپوپاناکس، زیره، شوید و آنجلیکا از این جمله نام برده شده اند. 

در نتیجه اگر از کرم یا لوازم آرایشی استفاده کرده اید که از این اسانسها در آن بکار رفته است، حدالمقدور در زیر نور مستقیم خورشید و همچنین نور UV قرار نگیرید. همچنین در بعضی از عطرها از مواد ضد آفتاب سوختگی مانند Butyl Methoxydibenzoylmethane استفاده میشود تا این ایراد اسانسها برطرف شود و پوست حفظ گردد. در صورتی که در عطری از اینگونه مواد استفاده شده باشد در پشت کارتن آن ذکر میگردد.

دوره تابستانی عطر سازی در ایتالیا

دوره های عطرسازی تابستانه توسط  Dominique Dubrana عطار برند La Via Del Profumo که بعنوان Abdes Salam Attar نیز معروف میباشد برگذار میگردد. اطلاعات بیشتر راجع به این دوره را اینجا مطالعه بفرمایید. 

اثر ترتیب اضافه کردن اسانسها بر رایحه عطر

در فرآیند عطر سازی اسانسهای گوناگونی را به ترتیب به هم اضافه میکنند تا به رایحه  مورد نظر برسند. حال سوال اینجاست: آیا ترتیب اضافه کردن مواد با مقادیر ثابت از چند اسانس مشترک هم دارای اهمیت است؟ ویدئوی زیر که از یوتیوب دانلود شده است، جواب این سوال را به آزمایش می گذارد. برای کشف جواب، ویدئوی زیر را مشاهده نمایید.

نگارنده: فرشاد کاظمی

 

 

دستگاه کراماتوگرافی گازی و کاربردش در صنعت عطر

کروماتوگرافی گازی به انگلیسی: Gas Chromatography یکی از روش‌های کروماتوگرافی است که برای بررسی و جداسازی مواد فرار بدون تجزیه‌شدن آن‌ها، بکار می‌رود. در کروماتوگرافی گازی، فاز گازی یک فاز بی اثر برای مثال (هلیوم، نیتروژن، آرگون و دی اکسید کربن) است و به فاز متحرک گاز حامل نیز می گویند. فاز ساکن یک جسم جامد جاذب و یا لایه نازکی از یک مایع غیر فرار است که به دیواره داخلی ستون یا به صورت پوششی روی سطح گلوله های شیشه ای یا فلزی قرار داده شده است. در صورتی که فاز ساکن جسم جامد جاذب باشد اصطلاحا کروماتوگرافی گازی گویند و اگر فاز ساکن مایع غیر فرار باشد آن را کروماتوگرافی گاز مایع گویند. اما هردو به کروماتوگرافی گازی معروف هستند. در کروماتوگرافی گازی، جداسازی اجزا یک مخلوط متناسب با میزان توزیع اجزا تشکیل دهنده مخلوط بین فاز متحرک گازی و فاز ساکن جامد یا مایع صورت میگیرد. در این روش گاز حامل مخلوط را درون ستون حرکت میدهد و بین دو فاز در حالت تعادل (گاز-مایع) اجزا تشکیل دهنده مخلوط توزیع می شوند. بنابراین فاز متحرک اجزا تشکیل دهنده نمونه را به طرف بیرون ستون حرکت میدهد و هر مولکولی که با ارتباط سست‌تر جذب ستون شده است، زودتر و جزیی که قدرت جذب بیشتری با ستون دارد، دیرتر از ستون خارج می شوند. بنابراین، اجزا مخلوط از یکدیگر جدا می شوند. کروماتوگرافی گازی برای جداسازی و شناسایی اجزا تشکیل دهنده یک مخلوط و تجزیه کمی آنها نیز کاربرد دارد. 

توضیح ساده تر متن بالا این است که میتواند مولوکول های تشکیل دهنده یک ماده را نشان میدهد به طوری که به طور مثال اسانس یا عطر با مقدار های میکرو گرم در دستگاه جی سی تزریق شده و به وسیله گازهای خنثی و بی اثری که با نمونه ای که تزریق شده همراه میشود و این گازهای بی اثر مولکولهای اسانس یا عطر ما را که عناصراصلی تشکیل دهنده بو نیز هستند را به قسمت بعدی که تشخیص دهنده هست هدایت میکنند که این قسمت از دستگاه بر اساس وزن مولکولی و زمانی که هر مولکول وارد این قسمت میشود مورد شناسایی قرار میگیرد. به طور مثال یک مولکول دارای وزن مولکولی 935 که در دقیقه دوازدهم توسط دتکتور شناسایی شده در جدول اطلاعاتی یا دیتا بیس دستگاه با نام آلفا پینن شناخته میشود که ماده موثر بوی خانواده ترپن ها یا مخروطیان اعم از کاج ها و انواع سرو های کوهی را تشکیل میدهد.

فرض کنید یک نمونه از اسانس اسطوخودوس که از قبل آماده شده برای آزمایش مواد موثر به یک آزمایشگاه مجهز به دستگاه جی سی تحویل داده شده است. و بعد از مراحلی که در قسمت بالا توضیح داده شد وارد قسمت دتکتور میشود اگر به عکس شماره 2 توجه کنید برداری را مشاهده میکنید که قسمت افقی بردار زمان شناسایی را نشان میدهد که در این قسمت اولین مولکولی که تشخیص داده میشود octan-3-one است و در قسمت افقی درصد تشکیل دهنده در اسانس اسطوخودوس را نشان میدهد که معادل با هفتاد و دو صدم درصد میباشد. چهارمین مولکول در واحد زمانی لینالول هست که همراه با مولکول دهم لینالیل استات به ترتیب 24 و 34 درصد حجم اصلی اسانس را تشکیل میدهد که قسمت اعظم بوی اسطوخودوس نیز بخاطر وجود این دو ماده میباشد و مجموع تمام این یازده مورد با هم بوی اسطوخودوس را تشکیل میدهند مثل عطر ها که جمع چندین رایحه بوی یک عطر را تشکیل میدهند در اسانس ها جمع چندین مولکول بوی اصلی یک اسانس را تشکیل میدهند.

سوالی که الان ذهن خواننده را مشغول خود میکند این هست خب این مسایل چه ارتباطی به مساله عطر سازی دارد در صورتی که به بیشتر مصرف کنندگان و خیلی از عطار های پیشرو و مبتکر و خیلی از برند ها اعم از نیش و غیر نیش و عطارهای کپی کار و عطر ساز هایی که عطر قلابی میسازند ارتباط پیدا میکند.

در عطر سازی نسبت ترکیب مواد و اسانس ها و خود اسانس ها و موادی که مورد استفاده قرار میگیرند مهمترین بخش و بزرگترین راز یک عطر محسوب میشود, طوری که اگر به درصد ترکیب مواد و نوع مواد استفاده شده در داخل آن پی برده شود ساختن آن عطر تا حد زیادی ساده خواهد شد. 
موارد استفاده این دستگاه از این قرار است:
استفاده برای ثبت یک عطر جدید: بعد از بدست آوردن فرمول و نسبت با یک تغییر کوچک در همان عطر میتوان عطری جدید ساخت به طور مثال اگر در عطر اصلی از عود استفاده شده باشد در کار کپی تبدیل به بخور کندر میشود که توسط برند های کپی کار ، از تفکرات عطار های هنرمند ایده پرداز برای فروش و درامد زایی مورد استفاده قرار میگیرد.
استفاده برای ساختن عطر های قلابی از نمونه اصلی : بعد از پیدا کردن فرمول و نسبت به جایگزین کردن مواد بی کیفیت تر و ارزانتر که همان بوی اصل را داشته باشد میکنند که میتواند بیماری زا باشد که در اغلب مواقع همراه با عوارض جانبی نیز هست.
تشخیص مواد تشکیل دهنده داخل اسانس: هر اسانس بر اساس مواد تشکیل دهنده و بدنه اصلی اون اسانس بوی متفاوت دارد که ناشی از جنس آن گیاه و جاییست که کشت شده به طور مثال چندین نوع وتیور با چندین نوع بو وجود دارند که دلیل اصلی اون درصد و نوع مواد تشکیل دهنده آن گیاه هست.

این دستگاه سینتتیک بودن یا طبیعی بودن اسانس را تا حد کمی تشخیص میدهد چون اسانس ساز های قلابی به درصد و جدول مولکولها اسانس ها دسترسی دارند. برای تشخیص سینتتیک بودن به آزمایشات دیگری مثل ضریب شکست نور و ضریب چرخش نور احتیاج داریم که در دستگاه جی سی موجود نیست .

نگارنده: فرشاد کاظمی

معرفی چند موسسه آموزش عطرسازی

برای کسانیکه دوست دارند دوره های عطرسازی ببینند چند تا سایت و مرکز پیدا کردم. شاید مفید باشه:

انستیتو عطاری گرس در فرانسه: که شامل یک دوره 9 ماهه حضوری هست و فعلن حدود 12000 یورو هزینه آن می باشد.

مدرسه عطرسازی ژیودان: یک مدرسه حرفه ای که پذیرش آن از طریق امتحان ورودی میسر بوده و دوره آموزشی سه ساله ای را طی می کند.

سایت کارآموزی عطاری که منابع الکترونیک و آموزشی آنلاین مفیدی را در اختیار علاقمندان می گذارد. 

مرکز آموزش " بنیاد رایحه " که بیشتر به تدریس تخصصی فروش به کارمندان و افراد شاغل در بخش خرده فروشی عطر می پردازد.

دنیای عطرسازها مرکزی هست در تایلند که دوره های کوتاه مدت یک و دوهفته ای و همچنین دوره های آنلاین جهت آموزش مبتدی و تخصصی تر عطرسازی، بعلاوه جزوات ، مجلات و مواد اولیه مورد نیاز آن را تهیه و عرضه می کند.

ادکلن چیه؟ پارفوم یعنی چی؟ شرحی در باب غلظت رایحه ها

محصولاتی که به‌عنوان انواع عطر شناخته می‌شوند تنها در میزان غلظت عصاره‌های روغنی معطر در حلال آن، که می‌تواند شامل اتانول یا ترکیبی از آب و اتانول باشد متفاوت هستند. شدت و ماندگاری عطر بر اساس غلظت، شدت و طول عمر ترکیبات معطر (اسانس طبیعی / روغن عطر) مورد استفاده در آن می‌باشد: هر قدر درصد ترکیبات معطر افزایش می‌یابد، شدت و ماندگاری آن نیز زیادتر می‌شود.

معیارهایی که برای توصیف غلظت تقریبی یک عطر با استفاده از درصد و یا حجم روغن معطر در آن، مورد استفاده قرار گیرد معمولا مبهم و غیر دقیق می‌باشند. فهرستی از عبارات معمول به شرح زیر ارائه شده‌است:

پودر عطر شامل ۳۱% اسانس عطری در پودر تالک آرایشی بدون وجود الکل می‌باشد.

عصاره عطر ، Extarit de Parfum یا  Parfum با غلظتی بین ۱۵-۴۰% از مواد معطر غلیظ ترین، خالصترین، ماندگارترین و در عین حال گرانترین نوع عطر است.

اسپریت دو پرفیوم یا ESdP شامل ۱۵-۳۰% مواد معطره، یک ترکیب که به ندرت بین عصاره عطر و ادوپرفیوم استفاده می‌شود.

ادو پرفیوم یا EDP با غلظتی در حدود ۱۰-۲۰% رایج ترین نوع عطر است که ماندگاری مناسبی دارد و به گرانی عطر هم نیست. این نوع عطر را با عبارت (millésime) نیز نشان می‌دهند.

ادو تویلت یا EDT در حدود ۵-۱۵% غلظت داشته و بوی ملایمی دارد که ماندگاری زیادی هم ندارد و برای تمدید بوی آن باید چندین بار در طول روز از آن استفاده شود.

ادوکلن که در واقع همان ادو تویلت (Eau de Toilette) است، با غلظتی در حدود ۳-۸%از مواد معطر . قابل ذکر است که عبارت Original Eau du Cologne یک نام تجاری ثبت شده است.

پرفیوم میست با غلظت ۳-۸% مواد معطره در حلال غیر الکلی.

اسپلش و افترشیو (EdS) با ۱-۳ % غلظت مواد معطره.

در تمام این محصولات اتانول و یا ترکیب آب و اتانول به عنوان حلال مواد معطر به کار می‌رود. روغنهای معطر می‌توانند در روغن‌های بی بوی دیگری نظیر روغن نارگیل تصفیه شده ویا موم‌های مایعی نظیر روغن جوجوبا (Jojoba oil) حل شوند. در انواع نامرغوب عطر ها در حلال های فراری چون اتر نیز حل می شود.

هر عطر چه تعداد ماده توش هست؟

شما کلا چند ماده اولیه میشناسید که تو عطر استفاده میشه؟ بینی شما چند ماده رو می تونه تشخیص بده؟ تو مجلات و پیج های تخصصی عطر چند ماده اولیه برای هر عطر اسم می برن؟
فکر میکنید یه عطر با چند ماده اولیه کمپلکس میتونه باشه؟ 3 ، 5 ، 10 و یا 20 تا؟

در زیر فرمول واقعی یه عطر زنونه رو میزارم که شرکت جیودان ده ها سال قبل طراحیش کرده بود. این عطر در گروه بویایی Chypre Green قرار داره و خودشون اسمشو گذاشتن L'Air Du Floral مقادیر ذکر شده برای هر ماده از 1000 واحد می باشد:

Iso E Super 83
Musk 50 DPG 18
(Alcohol C-9 (0.1
(Lavender Oil 40/42 (6
Galaxolide 3
Muguete Base 5
Benzyl Alcohol 11
Santal Blanc 4
Argumen Aldehyde Substitute 18
Vanilla Sur abs. C’Less 0.1
Geraniol Extra 57
Anisic Aldehyde 11
Benzyl Slalicylate 28
Phenyl Ethyl Alcohol 15
Methyl Ionone Gamma Coeur 19
(Aldehyde C-14 (11
Hercolyn-D 22
Top Galbanum 8
Di Ethyl Phthalate 42
Terpineol – Prodasynth 29
(Citronellol 750 (8
Ionone Alfa Refined 14
Rose Oil Orient 1
Cassis Fragrance 3
Tangerine Brazil 14
Sytrallyl Acetate 3
Iris Abs. 0.1
Ethyl Linalool 11
Di Propylene Glycol 327
Applinal 1
Phelloderine Fruit Oil 0.1
Coriander Seed 1
Pearalate 1
Iralia 0.1
Eugenyl Acetate 2
Di Methyl Benzyl Carbinol 6
Geranyle Acetat Pure 1
Petunial 4
Frescile 1
Blood Orange Oil 5
Acetophenone 0.1
Allyl Amyl Glycolate 14
Aldehyde C-11 Cyclic 0.1
Bois Ambrene Forte 3
Peach Aldehyde 16
Cis -3- Hexenyl Salicylate 2
Ionone Alpha 3
Floralyn 2
Florol 1
Nectaryl 6
Hydrofix L 7
Linalyl Acetate 22
Helitropine 4
Benzoato Benzila 12
Sandalore 15
Ethyl Vanila 7
Mousse De Chene 1
Benzyl Acetate FFC 23
Anisyl Alcohol 1
Ethyl vanilline 4
Neofolione 0.1

عطارها چی تو شیشه عطر به ما تحویل میدن؟

خیلی از ما هنوز دقیقا درک درستی از اینکه عطرها واقعا چی هستن و چطوری ساخته میشن نداریم. تو ساختار یه سری عطرا که به چشم عطر دم دستی بهشون نگاه میکنیم بالای 400 عنصر شرکت دارن. عطرای طبیعی به تناسب کمتر اجزای تشکیل دهنده دارن. 

برای درک بهتر قضیه از آنتونیو گاردونی؛ عطار برند Bogue و معمار؛ خواستم که فورمول کامل O/E که همین چند ماه پیش وارد بازار شده رو در اختیارم بذاره که شما هم ببینین که تو یه کار کلاسیک سیتریک و شایپقۀ (chypré) نه چندان پیچیده از چند عنصر استفاده کرده.

O/E (March 2015) – perfume ingredients concentration %33

Tangerine
Italian organic Bergamot
Italian organic Lemon
Italian organic sweet Orange
Lime
Grapefruit
Lemongrass
Atlas cedar 
Italian juniper needles
Madagascar clove
African olibanum
Indonesian styrax benzoin
Haitian vetiver
Thai Patchouli
Australian sandalwood amyris
Swiss pine
Oakmoss
Egyptian galbanum
Spanish labdanum
Indian Karbi Anglong aged Oud
Eucalyptus
Camphor
Tea tree
Lilly of the valley
Rose
Geranium
Neroli light
Vietnamese black pepper
Amber
Musk
Heliotrope
Spanish fig
Indian saffron
Artemisia
Cuban tobacco infusion
Grasse lavender
South African castoreum
Civet musk
Ambergris
Hedione
Bergamal
Bisabolene
Iso E Super

Fixative materials 3% : Dypropilene glicol, Isopropyl myristate

نگارنده: کیوان مشهدی